‘Stichting Clintel, u luidt geen noodklok, u trekt gewoon belletje’

 OP AANRADEN VAN iemand die zich net als ik verwondert over de uitlatingen van de klimaatsceptische Stichting Clintel, schreef ik hun wetenschappelijke adviesraad aan, op persoonlijke titel. Hier is-ie:

Geachte wetenschappelijke adviesraad van de stichting Clintel,

Geachte professoren Ambrosius, Berkhout, Van den Heuvel, De Lange, Van Santen, De Smit, Wakker, Weber en Keller, en Dr. Udo en Le Pair

Beste Boudewijn, Guus, Ed, Kees, Kees, Rutger, Jos, Fred, Karel, Koen en Wouter,

 

Met veel genoegen volg ik de inspanningen van uw Stichting Clintel om een narratief te organiseren dat ingaat tegen de heersende maatschappelijke en politieke opvattingen over klimaatverandering.

De afgelopen jaren leek het internationale politieke klimaatdebat maar tot één uitkomst te komen: CO2-inperking via internationale overheidsafspraken, met (zeker in ons land) een nadruk op wind- en zonne-energie. Ik vind het een verrijking van het democratisch debat dat u die koers kritisch bevraagt, door te wijzen op technologieën die nog in de pijplijn zitten, op de tekortkomingen van met name windenergie en biomassa, en door de politiek erop te attenderen dat er ook zoiets is als adaptatie – het menselijk vermogen zich aan klimaatverandering aan te passen.

Ik vind het fantastisch dat u daarbij, na een rijke carrière in de wetenschap, uw wetenschappelijk gewicht in de schaal legt. U zou van een onbezorgd pensioen kunnen genieten. In plaats daarvan kiest u ervoor nog eenmaal de frontlinies van het maatschappelijk debat op te zoeken, vanuit uw oprechte bezorgdheid dat de energietransitie, indien te heftig uitgevoerd, wel eens fnuikend kan zijn voor onze welvaart en bestaande energie-infrastructuur. Dat dwingt respect af.

Met u ben ik van mening dat in het klimaatdebat wetenschappelijke feiten en politieke meningen soms erg door elkaar lopen. Denk aan het gemak waarmee activisten als Greta Thunberg en politici als Thierry Baudet uitspraken doen over wetenschap. Maar ook aan het gemak waarmee sommige wetenschappers politieke uitspraken doen: nu gauw overheidsmaatregelen tegen CO2, anders zijn we verloren. U zult mij in het bewaken van de wetenschappelijke zorgvuldigheid dan ook altijd aan uw zijde vinden.

Alleen wringt daar nou net de schoen.

Want in uw uitingen geeft u er zelf helaas ook blijk van de grens tussen politiek en wetenschap niet altijd te respecteren. In plaats van te steunen op de wetenschappelijke literatuur, ontleent u uw argumenten geregeld aan politiek gemotiveerde weblogs en bedient u zich van drogredenen in plaats van feiten. U staat daardoor niet op de schouders van reuzen, om Newton te parafraseren, maar regelmatig op de schouders van praatjesmakers, leugenaars en lobbyisten.

Het filmpje dat u maakte naar aanleiding van uw bezoek aan de Europese Commissie vormt de directe aanleiding dat ik deze brief – overigens op persoonlijke titel – aan u richt.

Neem deze grafiek, die zou aangeven dat ‘de klimaatmodellen veel meer warmte aangeven dan we zien in de metingen’ (dixit het commentaar bij het filmpje):

De grafiek is afkomstig uit een politieke (!) presentatie die atmosfeerwetenschapper John Christy in 2016 hield in de Amerikaanse senaat. De grafiek gaat over satelliet- en ballonmetingen in de midden-troposfeer, tot 20 kilometer hoogte.

Wat meteen opvalt, is dat de kansmarges rondom de lijntjes zijn weggehaald: een wetenschappelijk ongeoorloofde manipulatie.

Volgens het meetinstituut Remote Sensing Systems, waar een deel van de gegevens vandaan komen, is het werkelijke beeld alsvolgt:

Ook hier zien we een kleine afwijking tussen model en waarneming. Dat is geen inzicht dat ‘de gevestigde orde’ onder de pet houdt of zoiets; het RSS zelf bespreekt de discrepantie uitgebreid op zijn website en ook in de wetenschappelijke literatuur wordt de afwijking uitgebreid bediscussieerd (zie bijvoorbeeld hier en, deze maand nog, hier).

De stand van het wetenschappelijke debat, als ik het simpel samenvat: de afwijking is reëel, maar duidt veel waarschijnlijker op een fout in de waarnemingen of de dataverwerking. We hebben hier immers te maken met berucht gruizige satelliet- en ballondata.

De metingen op aarde laten intussen een ander beeld zien: de metingen zitten nog net binnen de bandbreedte van de modelprognoses, al wordt het de komende decennia spannend of de modellen niet inderdaad iets te heet staan afgesteld.

Een omvangrijke, zeer recente evaluatie (4 december) van de Berkeley Universiteit in Californië wijst intussen uit dat de modellen uit het verleden door de bank genomen gewoon kloppen:

Toch een ander verhaal dan uw getoeter over ‘veel meer opwarming’, of ‘de modellen slaan helemaal nergens op.’

Nog zo’n voorbeeld. In uw video toont u deze grafiek, om aan te geven dat klimaatverandering van alle tijden is:

Deze grafiek is gebaseerd op een Chinees boomringenonderzoek van tien jaar geleden uit een nogal obscuur vakblad, Chinese Science Bulletin.

En zoals u weet, is de grafiek achterhaald. In de wetenschap bestaat, door analyse van veel grotere hoeveelheden historische klimaatgegevens, consensus dat de kleine ijstijd en de middeleeuwse warme periode (en de Romeinse warme periode, die de Chinese studie interessant genoeg niet ‘detecteert’) geen wereldwijde maar regionale verschijnselen waren, die op verschillende plekken op verschillende tijdstippen toesloeg.

De huidige opwarming slaat juist overal gelijktijdig toe, indicatief voor een versterkt broeikaseffect. Zie bijvoorbeeld deze figuur, afgelopen zomer gepubliceerd in Nature:

Overigens zal niemand tegenspreken dat klimaatverandering, in uw woorden, ‘van alle tijden’ is. We leven immers op een planeet waar het klimaat wordt gedicteerd door de energietoevoer van de zon en de verwerking daarvan door het klimaatsysteem.

Het punt is echter dat we momenteel nou net een opwarming waarnemen die niet kan worden verklaard uit die zonnecyclus of andere factoren. Zie bijvoorbeeld Huber & Knutti (2012):

Zo kan ik nog wel een tijdje doorgaan. Dat CO2 ‘plantenvoer’ is, zoals u stelt in uw filmpje, zal niemand tegenspreken. Al met al zetten planten tegenwoordig zo’n 30 procent meer CO2 om in wortels, stengels en bladeren dan vóór de industriële revolutie. Wat u echter weglaat is dat dit niet zozeer komt door CO2, maar door een combinatie van bemesting, vernatting, opwarming en veranderd landgebruik.

En crucialer is natuurlijk die ándere werking van CO2: de werking als broeikasgas, een effect dat Eunice Foote al in 1856 experimenteel aantoonde.

Het patroon is steeds hetzelfde: telkens weer slaat uw stichting de plank nét mis, omdat u de recente literatuur niet kent, niet kritisch staat tegenover plaatjes die u vindt op internet, en omdat u de basisprincipes van de klimaatwetenschap niet goed in de vingers heeft.

Uw stichting ontpopt zich zo tot een ordinaire schelmenclub, een genootschap dat niet de noodklok luidt maar belletje trekt, dat niet het wetenschappelijk verstand laat spreken maar de politieke onderbuik laat knorren, en dat wel ergens de klok heeft horen luiden maar de moeite niet neemt de klepel erbij te zoeken.

Zo ken ik u niet. Zo wilt u uw carrière niet afsluiten. Uw emeritaat mag nooit een excuus zijn voor intellectuele luiheid.

Al helemaal omdat er veel op het spel staat. Zo is er academisch debat over de vraag of de hoogste CO2-uitstootscenario’s wel realistisch zijn, of klimaatverandering echt wel leidt tot meer oorlog en vluchtelingen, hoe klimaatverandering uitpakt op regionale schaal en, inderdaad, of de opwarmingsscenario’s de ‘gevoeligheid’ van het klimaat voor broeikasgassen niet overschatten.

Maar doordat u alle academische klimaatwetenschap afwijst als één groot linksdraaiend complot, en blindvaart op ‘outsiders’ zoals ontslagenen, amateurrekenaars en niet-academische bloggers, loopt u de wetenschappers die dit soort debatten proberen te voeren voor de voeten.

U zou hen ook kunnen steunen door hun wetenschappelijke kritiek zichtbaar te maken, in plaats van mee te huilen met het gemopper van de verbitterden en de afgewezenen.

Drie vragen, heb ik aan uw wetenschappelijke adviesraad:

• In hoeverre acht u zich gebonden aan de Nederlandse Gedragscode Wetenschappelijke Integriteit van onder meer VSNU, KNAW en NWO? Onderschrijft u de Principes van die code, die onder meer voorschrijven ‘dat men resultaten niet gunstiger dan wel ongunstiger voorstelt dan ze zijn’, ‘zich niet laat leiden door buiten-wetenschappelijke overwegingen, bijvoorbeeld van politieke aard’ en die het weglaten van cruciale vakliteratuur omschrijft als ‘questionable research practice’?

 

• Wat voor kwaliteitsmaatregelen heeft u getroffen om het citeren uit grijze literatuur (zoals weblogs, kranten en politiek gemotiveerde pamfletten) in de uitingen van uw stichting tegen te gaan? Hoe verhoudt zich dat tot de voorbeelden die ik in deze brief noem?

 

• Kunt u uitleggen hoe uw wetenschappelijke adviesraad zich überhaupt verhoudt tot de stichting? Of moeten we constateren dat de wetenschappelijke adviesraad, gezien de grote overlap met de oprichters van de Stichting Clintel, een wassen neus is om de stichting gewichtiger te laten overkomen?

 

Ik schrijf deze brief overigens op persoonlijke titel, niet uit hoofde van de Volkskrant of enig ander medium waarvoor ik in het verleden heb gewerkt. Niettemin zie ik zeer uit naar uw antwoord.

Met vriendelijke groet,

 

Maarten Keulemans, Leiden

Wetenschapsredacteur de Volkskrant

Hoofdredacteur (em) Natuurwetenchap & Techniek

Hoofdredacteur (em) Delta, orgaan van de TU Delft

Hoofdredacteur (em) Delft Integraal, alumnusblad van de TU Delft

Wetenschapsredacteur (em) VPRO Noorderlicht

Wetenschapsredacteur (em) NOS Online

Wetenschapsredacteur (em) Delta, Quest en Folia

BRONNEN:

Foote, E.: ‘Circumstances Affecting the Heat of Sun’s Rays’. In: American Journal of Art and Science, November 1856, p. 382-383.

Forster, P. et al.: ‘Latest climate models confirm need for urgent mitigation’, Nature Climate Change, 2 december 2019.

Huang, K. et al.: ‘Enhanced peak growth of global vegetation and its key mechanisms’. In: Nature Ecology & Evolution, 18 november 2018.

Huber, M. en Knutti, R.: ‘Anthropogenic and natural warming inferred from changes in Earth’s energy balance’. In: Nature Geoscience, 4 december 2011.

Liu, Y. et al.: ‘Amplitudes, rates, periodicities and causes of temperature variations in the past 2485 years and future trends over the central-eastern Tibetan Plateau’. In: Chinese Science Bulletin, April 2011.

Neukom R. et al.: ‘No evidence for globally coherent warm and cold periods over the preindustrial Common Era’. In: Nature, 24 juli 2019.

Santer, B. et al.: ‘Causes of differences in model and satellite tropospheric warming rates’, Nature Geoscience, 19 juni 2017.

Zhu, Z. et al.: ‘Greening of the Earth and its drivers’. In: Nature Climate Change, 25 april 2016.

VSNU/KNAW: ‘Nederlandse Gedragscode Wetenschappelijke Integriteit’, 2018.